Fundacja FUNDUSZ WSPÓŁPRACY

Wioska tematyczna to rozwiązanie, które ułatwia wchodzenie i powrót na rynek pracy mieszkańców wsi dotkniętych bezrobociem. Miejscowości te mają małe szanse na przyciągnięcie inwestorów zewnętrznych i dysponują słabym potencjałem inwestycji wewnętrznych. W Polsce powstało już kilka tego typu miejsc, m.in.: Wioska Hobbitów (krajobraz regionu przypomina świat opisany w powieściach J.R.R. Tolkiena), Wioska Zdrowego Życia, Wioska Końca Świata czy Wioska Bajkowo-Rowerowa. Podczas tworzenia wiosek wykorzystano materialne i niematerialne zasoby dziedzictwa kulturowego oraz wiedzy ukrytej, które wcześniej nie były w żaden sposób eksploatowane gospodarczo. Najbardziej istotne jest to, że wioski tematyczne powstawały według pomysłu wypracowanego wspólnie. W porównaniu ze zwykłymi wsiami wioska tematyczna, specjalizująca się w danej dziedzinie, odnosi znacznie większe sukcesy w wielu dziedzinach. Inicjatywa ta stanowi szczególną szansę na obszarach niezagospodarowanych pod względem turystycznym. Obsługa oferty wsi wiąże się z koniecznością stworzenia nowych - stałych lub czasowych - miejsc pracy (obsługa noclegowa, prowadzenie wypożyczalni sprzętu, prowadzenie zajęć rękodzielniczych, wyrób i sprzedaż pamiątek itd.). Model może funkcjonować zarówno w formie pojedynczych podmiotów, jak i zespołu współpracujących ze sobą wiosek tematycznych.

W skład proponowanego rezultatu wchodzą: podręcznik tworzenia wioski, przykłady dobrych praktyk (pięć wiosek tematycznych jako miejsca dalszych eksperymentów i edukacji dla mieszkańców innych wsi i małych miast), portal internetowy i forum dyskusyjne poświęcone temu zagadnieniu, przykłady gospodarstw i tras edukacyjnych, przykłady nowych sposobów zarabiania oraz kwalifikacji i usług związanych z emocjami i wiedzą, przykłady nowego podejścia w zakresie godzenia życia rodzinnego z zawodowym, nowe zawody i kwalifikacje oraz sieci współpracy powstające wokół wiosek tematycznych.

Rezultat w postaci jednej wioski lub zespołu wiosek (miejscowości) tematycznych może być zaadaptowany zarówno na wsiach, jak i w małych miastach dotkniętych bezrobociem. Potencjalna różnorodność tematów rozwojowych sprawia, że miejsca te nie stanowią dla siebie zbyt dużej konkurencji. Pojedyncza wioska to inicjatywa tworzona przy dużym udziale mieszkańców, umożliwiająca otwarcie wsi na nowe trendy gospodarcze i otoczenie zewnętrzne. Organizacją wioski mogą zajmować się grupy mieszkańców wsi, grupy odnowy wsi, rady sołeckie, organizacje pozarządowe, samorządy lokalne, szkoły, ośrodki kultury, naukowcy, studenci, artyści, przedsiębiorcy społeczni lub uczelnie wyższe. Do wdrożenia tej inicjatywy konieczne jest podjęcie szeregu działań wstępnych (zapoznanie z materiałami, szkolenia w tym zakresie, wybór specjalizacji, przygotowanie strategii tworzenia wioski) oraz konsekwentne ich realizowanie po powstaniu wioski (tworzenie oferty, nawiązywanie kontaktów, włączanie mieszkańców w prace, promocja i sprzedaż).

Podstawą tworzenia wioski tematycznej jest lokalny kapitał społeczny (ludzki, kulturowy, informacyjny)  i przyrodniczy. Ważne jest nowe spojrzenie na zasoby wsi i umiejętności jej mieszkańców. Skala kosztów finansowych zależy od rodzaju wybranej specjalizacji i stanu wyjściowego. Ciekawy temat rozwojowy może przyciągnąć inwestorów zewnętrznych. Koszty tworzenia wioski mogą być wyższe w przypadku rozbudowy infrastruktury związanej ze specjalizacją danej miejscowości. Dobry plan specjalizacji wsi pozwala racjonalnie planować wydatki gminy i usprawniać strukturę inwestycyjną.