Fundacja FUNDUSZ WSPÓŁPRACY

Rezultatem głównym jest Model tworzenia spółdzielni socjalnych osób niepełnosprawnych z udziałem lub pod auspicjami samorządu gminnego, z udziałem lokalnych organizacji pozarządowych oraz osób niepełnosprawnych. Działania Partnerstwa w realizacji tego modelu skierowane są głównie do mieszkańców gmin wiejskich i małomiasteczkowych. W ramach przygotowanego modelu powstały dwa główne typy spółdzielni socjalnej: spółdzielni organizowanej od podstaw oraz spółdzielni utworzonej z przekształcenia tradycyjnej formy spółdzielni inwalidów. Działalność utworzonych spółdzielni koncentruje się na poniższych obszarach:
- usług socjalnych, świadczonych na potrzeby społeczności lokalnej np. usługi naprawcze, krawieckie, przetwórcze, gastronomiczne;
- ochrony środowiska np. zagospodarowanie odpadów gabarytowych i opakowaniowych na potrzeby recyklingu, demontaż starych mebli, utylizacja opakowań;
- związanych z turystyką i rekreacją np. pośrednictwo agroturystyczne, prowadzenie centrów informacji turystycznej, wypożyczalni sprzętu turystycznego.
W tworzonych spółdzielniach założono zatrudnienie w pojedynczej spółdzielni - średnio 15 osób. Partnerstwo uwzględniło, że z uwagi na zatrudnienie osób niepełnosprawnych, zarówno rodzaj jak i poziom złożoności prac wykonywanych w spółdzielniach będzie dostosowany do możliwości i potrzeb tych beneficjentów.
Model został przetestowany na przykładzie 10 spółdzielni socjalnych, utworzonych na terenach gmin wiejskich i małomiasteczkowych, o różnym stopniu zurbanizowania i rozwoju gospodarczego. Opracowanie modelu tworzenia spółdzielni socjalnej wymagało przygotowania opisu procesu inicjowania powstania spółdzielni socjalnej oraz instrukcji tworzenia spółdzielni socjalnej, uwzględniającej m.in. uwarunkowania prawne, rozwiązania organizacyjne, marketingowe. Instrukcja tworzenia lokalnej spółdzielni socjalnej, została przygotowywana w trybie partnerskiej współpracy samorządu gminnego, organizacji społecznych (trzeciego sektora) i osób niepełnosprawnych. Pierwszym krokiem było zawiązanie grupy inicjatywnej osób niepełnosprawnych, zainteresowanych utworzeniem i pracą w spółdzielni.
Elementem pomocniczym rezultatu, zapewniającym wspieranie i kontynuowanie go, jest system wspierania spółdzielni socjalnych z Partnerskim Ośrodkiem Wsparcia Spółdzielni Socjalnych Osób Niepełnosprawnych (POWSS). System ten w procesie tworzenia oraz wspierania spółdzielni łączy działania samorządów gminnych, lokalnych organizacji pozarządowych oraz organizacji krajowych, działających na rzecz aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych - Krajowego Związku Spółdzielni Inwalidów i Spółdzielni Niewidomych i Krajowej Izby Gospodarczo-Rehabilitacyjnej.

Partnerski Ośrodek Wsparcia Spółdzielni Socjalnych Osób Niepełnosprawnych zajmuje się pomocą doradczą. Na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym funkcjonują pełnomocnicy terenowi POWSS, wspomagający gminy i osoby niepełnosprawne w procesie powstawania oraz funkcjonowania spółdzielni. Pełnomocnikami są pracownicy sektora samorządowego lub pozarządowego szczebla regionalnego lub szczebla lokalnego - przedstawiciele miejscowych organizacji społecznych działających na rzecz osób niepełnosprawnych, posiadający odpowiednie kwalifikacje oraz znajomość problematyki spółdzielczości socjalnej i specyfiki aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych.
Innym elementem pomocniczym rezultatu, jest przygotowanie zmian legislacyjnych i strategiczno-politycznych, mających na celu nowelizację unormowań prawnych, regulujących kompetencje samorządów gminnych, spółdzielczości socjalnej i zatrudnienia osób niepełnosprawnych, które będą maksymalnie sprzyjały rozwijaniu lokalnych inicjatyw tworzenia miejsc pracy i zatrudniania osób niepełnosprawnych w formie spółdzielni socjalnych. Kluczowym elementem pozostaje wyposażenie samorządów gminnych w kompetencje i instrumenty prowadzenia aktywnej polityki społecznej i zatrudniania osób niepełnosprawnych. Partnerstwo ponadto założyło przeprowadzenie kierunkowych szkoleń dla osób niepełnosprawnych na potrzeby wykonywania pracy w spółdzielni socjalnej.
Zarówno instytucja POWSS, wraz z siecią regionalnych i lokalnych pełnomocników-agentów POWSS, postulowane zmiany prawne i polityczno-programowe oraz komplet materiałów pomocniczych do zakładania i prowadzenia spółdzielni socjalnej osób niepełnosprawnych, mają charakter innowacyjny, gdyż nie były dotychczas praktykowane i posiadają znaczący potencjał w tworzeniu strukturalnych podstaw do aktywizacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych z terenów zagrożonych gospodarczą marginalizacją.

Samorząd gminny lub organizacja pozarządowa, które zdecydują się wdrożyć wypracowany model spółdzielni socjalnej, będą mogły zapoznać się z wynikami i rekomendacjami projektu EQUAL oraz materiałami szkoleniowymi. Istotnym warunkiem powodzenia we wdrażaniu modelu będzie konieczność podjęcia działań upowszechniających wobec społeczności lokalnej, wśród której i dla której będą świadczone usługi przez spółdzielnię socjalną, a także przeprowadzenie badania społecznego populacji osób niepełnosprawnych.
Opis wszystkich działań niezbędnych do utworzenia spółdzielni socjalnej oraz zestaw materiałów szkoleniowych z tego zakresu, jest elementem upowszechnianego rezultatu.
Nakłady niezbędne do zastosowania/wdrożenia gotowego rezultatu dotyczą:
- zapewnienia lokalu na działalność spółdzielni socjalnej;
- wyposażenia, zakupu lub wynajmu sprzętu do wyposażenia spółdzielni socjalnej;
- promocji i reklamy "produktu" spółdzielni socjalnej;
- szkolenia kadr spółdzielni socjalnej.

Rezultat projektu jest modelem innowacyjnym, albowiem nie wypracowano dotychczas systemu wspomagania aktywności zawodowej i gospodarczej osób niepełnosprawnych, wykorzystując do tego podstawową jednostkę organizacji społeczności lokalnej, jaką stanowi gmina. Sam model mający na celu zainicjowanie, organizowanie i prowadzenia działalności przedsiębiorstw społecznych przy zaangażowaniu wymienionych podmiotów i włączeniu do tej działalności organizacji pozarządowych ma znaczący walor społeczny. Stanowi jednocześnie dla gminy ograniczenie zjawiska wykluczenia społecznego, zmniejszenia bezrobocia, jak również ograniczenia nakładów na opiekę społeczną osób niepełnosprawnych. Nie bez znaczenia również jest fakt dot. zmiany pozytywnego nastawienia w stosunku do osób niepełnosprawnych w społeczności lokalnej. Możliwość upowszechnienia, czy też replikowania przygotowanego modelu wymaga nie tylko promocji tego modelu wśród samorządów, ale co istotniejsze, współdziałania kilku podmiotów. Opracowany model, przy zaktywizowaniu samorządów, organizacji pozarządowych, samych beneficjentów funkcjonować samodzielnie poza środowiskiem pozaprojektowym.

osoby niepełnosprawne, urzędnicy administracji samorządowej